Ξυλοφάγα έντομα

Τα έντομα που προσβάλλουν το ξύλο είναι:

1) ΚΟΛΕΟΠΤΕΡΑ (σαράκια)

Τα έντομα αυτά (σαράκια) προσβάλλουν ζωντανά ή νεκρά δένδρα

αλλά και ξύλο που έχει υποστεί πλήρη κατεργασία και έχει τοποθετηθεί σε κατασκευές, έπιπλα και άλλα ξύλινα αντικείμενα μέσα σε κατοικίες, γραφεία, ναούς κλπ.

Το πρόβλημα εμφανίζεται ακόμη και σε νεόκτιστες   κατασκευές ή εισάγεται στις κατοικίες με τα ξύλα για το τζάκι.

Το πρόβλημα που προκαλείται από τα τέλεια  έντομα ή της προνύμφες των σαρακιών κυμαίνονται από μικροσκοπικές τρύπες στην επιφάνεια έως την μείωση της κατασκευαστικής ακεραιότητας των ξύλινων μερών μια οικοδομής, επίπλων, κλπ.
Τα ξυλοφάγα κολεόπτερα προσβάλλουν το ξύλο, σε μικρούς πληθυσμούς αναπτύσσονται αργά και η ζημιά μπορεί να αργήσει να εμφανιστεί.

Συχνά παράγουν μικρές ποσότητες πριονιδιού που αναδύονται από τις οπές εξόδου των τελείων.

Καθώς και ήχους που προκαλεί η μάσηση του ξύλου, οι ήχοι που παράγουν ορισμένες ατελείς μορφές ή τα τέλεια έντομα προειδοποιούν μερικές φορές για την προσβολή πριν αυτή γίνει αντιληπτή από τον άνθρωπο. 

Α) Οικογένεια: BOSTRYCHIDAE
Μεγαλύτερα από τα Lyctus.  Μήκος μέχρι και 2,5 εκ.
Τέλειο:  Θώρακας με εξογκώματα σαν μπούκλες (βόστρυχοι).
Κεφαλή κάθετη με άξονα σώματος.
Κεραίες με ρόπαλο 3-4 άρθρων.  Αν και δεν προτιμούν αφυδατωμένο ξύλο, μερικά προσβάλλουν κατεργασμένη ξυλεία (συνήθως σε κατοικίες). Προκαλεί τεράστιες ζημιές σε πατώματα και ξύλινες οροφές.  Προσβάλλει ιδιαίτερα το ξύλο καστανιάς.

Β) Οικογένεια:  CERAMBYCIDAE

• Τέλεια με μακριές κεραίες, μερικές φορές διπλάσιες ή τριπλάσιες του μήκους του σώματος.
• Προνύμφες σαρκώδεις, ωχροκίτρινες με ισχυρές γνάθους.

• Προσβάλλουν από ζώντα δένδρα μέχρι ξηρό επεξεργασμένο ξύλο.

Γ) Οικογένεια:  ANOBIIDAE
Μεγάλη ποικιλία τροφής:  Εσωτερικό και εξωτερικό ξύλο φυλλοβόλων και αειθαλών δένδρων σε δάση. Επειδή τα περισσότερα είδη πετούν, μετακινούνται εύκολα από κατοικία σε κατοικία και από τα δάση στις κατοικίες.  Όσα δεν πετούν, μεταφέρονται με προσβεβλημένα υλικά.

Δ) Οικογένεια:  LYCTIDAE

• Σημαντικοί εχθροί ξυλείας.  Ξερό ή επεξεργασμένο ξύλο με υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο.  Καυσόξυλα, ξύλινος διάκοσμος, έπιπλα, κορνίζες, κατασκευές από μπαμπού.  Προσβάλλει ιδιαίτερα ξύλα Αφρικάνικης προέλευσης.
• Έχει πολλές γενεές κατ’ έτος.

Το πρόβλημα από τα σαράκια έχει παρουσιάσει μεγάλη έξαρση στην Ελλάδα λόγω του παγκοσμιοποιημένου διεθνούς εμπορίου και την αθρόα εισαγωγή φθηνής αφρικάνικης ξυλείας, και τις μεγάλες πυρκαγιές.

2) ΙΣΟΠΤΕΡΑ (Τερμίτες)
Τα ισόπτερα είναι πολύμορφα και κοινόβια γνωστά ως τερμίτες ή λευκά μυρμήγκια, έχουν μαλακό σώμα με μικρό ή μέτριο μέγεθος.

 
Είναι έντομα κοινωνικά, τα άτομα μιας κοινωνίας τερμιτών χαρακτηρίζονται από σχετική μακροζωία.  Τα άτομα μιας αποικίας τερμιτών έχουν διάφορες μορφές και εξειδικευμένους προορισμούς.

Υπάρχουν αναπαραγωγικά άτομα, εργάτες και οπλίτες.

Οι υπόγειοι τερμίτες προτιμούν το μουχλιασμένο από το υγιές ξύλο και το υγρό από το στεγνό.  Προτιμούν επίσης το μαλακό ξύλο αντί του σκληρού, αλλά κανένα είδος ξύλου δεν είναι απρόσβλητο από  αυτούς ιδίως όταν οι εναλλακτικές λύσεις για τροφή είναι περιορισμένες.

Τρέφονται αποκλειστικά με ξύλα και άλλα κυτταρινούχα υλικά, μαζί με τα ξυλοφάγα κολεόπτερα (σαράκια) αποτελούν τους κυριότερους ζωικούς εχθρούς του ξύλου.

3. ΥΜΕΝΟΠΤΕΡΑ
Α) Ξυλοφάγες Σφήκες

Οι ξυλοφάγες σφήκες διαφέρουν σημαντικά από τις σφήκες.  Τα είδη των εντόμων αυτών είναι γενικώς μεγάλου μεγέθους, το αρσενικό είναι μικρότερο από το θηλυκό.

Το χρώμα τους είναι μαύρο, κυανομαύρο μεταλλικό καστανό ή συνδυασμός μαύρου, κόκκινου και κίτρινου. 

Τα αρσενικά έχουν πάντα πιο έντονους χρωματισμούς.  Τα θηλυκά άτομα γεννούν τα αυγά τους στο ξύλο ξηρών ή και πεσμένων δένδρων.

Οι προνύμφες είναι άποδες με μικρή κεφαλή με χρώμα λευκό ή κίτρινο.

Οι ξυλοφάγες σφήκες προσβάλλουν το σομφό και το εγκάρδιο ξύλο αποδυναμωμένων ή και νεκρών δένδρων.

Η προσβολή ξεκινά πάντα από το δάσος και μεταφέρεται στους χώρους αποθηκεύσεως του ξύλου και στις ξύλινες κατασκευές.

Σημαντικός παράγοντας για την διάδοση των εντόμων είναι οι δασικές πυρκαγιές.

Β) Ξυλοφάγες μέλισσες

Τα σπουδαιότερα γένη των ξυλοφάγων μελισσών είναι τα Ceratina και Xylocopa.

Μόνο το γένος Xylocopa περιλαμβάνει είδη γνωστά ως μεγάλες ξυλοφάγες μέλισσες, τα οποία προσβάλλουν κορμούς δένδρων αλλά και κατεργασμένη ξυλεία.

Τα έντομα αυτά, ανοίγουν στοές στο ξύλο όχι για να διατραφούν αλλά για να τις χρησιμοποιήσουν ως καταφύγιο και θάλαμο ανάπτυξης.  Γι’ αυτό χρησιμοποιούν στεγνή και μαλακή ξυλεία και αποφεύγουν σκληρή ξυλεία.

Συνήθως η προσβολή από ξυλοφάγες μέλισσες περιορίζεται σε ξερά κλαδιά δένδρων, σε καμένους κορμούς ή ξύλινες κατασκευές που έχουν εγκαταλειφθεί.

Η παρουσία του εντόμου γίνεται εμφανής από τις κυκλικές οπές στο ξύλο και από το πριονίδι κάτω από αυτές.

Γ) Ξυλοφάγα μυρμήγκια

Τα ξυλοφάγα μυρμήγκια είναι μυρμήγκια χρώματος καστανού ή μαύρου και μεγάλου μεγέθους.

Το μέγεθος είναι διαφορετικό μεταξύ των εργατών αρσενικών και βασίλισσας.
Τα ξυλοφάγα μυρμήγκια δημιουργούν τις φωλιές τους στο ύπαιθρο και εγκαθίστανται σε πεσμένα δένδρα, σε νεκρά κλαδιά ζωντανών δένδρων και κάτω από το φλοιό δένδρων.
Πολλές φορές ξυλοφάγα μυρμήγκια εγκαθίστανται στα ξύλινα μέρη των κατοικιών και προκαλούν αρκετά σημαντικές ζημιές. Η είσοδος των μυρμηγκιών εντός της κατοικίας μπορεί να γίνει από διάφορα σημεία όπως από τα καλώδια του τηλεφώνου ή του ρεύματος, καθώς και από κλαδιά δένδρων που είναι σε επαφή με την στέγη του σπιτιού.